Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2023 rok

Zbliża się termin, w którym część płatników składek - osób prowadzących pozarolniczą działalność - musi przekazać do ZUS roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok 2023. 20 maja bieżącego roku mija termin na złożenie ZUS DRA lub ZUS RCA za kwiecień 2024 r., w którym uwzględnione będzie to rozliczenie.

Każda osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która w 2023 r. podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu i była opodatkowana podatkiem liniowym, według skali podatkoweju bądź ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, ma obowiązek rozliczyć w skali roku składki na ubezpieczenie zdrowotne. Rozliczenie takie pozwala ustalić kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne należnej za dany rok na podstawie przychodów bądź dochodów w nim osiągniętych.

Jakie i kiedy złożyć dokumenty?

Rozliczenie roczne należy wykazać w dokumencie rozliczeniowym za kwiecień 2024 roku:

• ZUS DRA – osoby prowadzące działalność jednoosobową,
• ZUS RCA – osoby opłacające składki za siebie oraz za inne osoby (np. zatrudnionych pracowników, zleceniobiorców).

Należy wypełnić blok „Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne”: XII w ZUS DRA bądź III.F w ZUS RCA. Osoby prowadzące działalność gospodarczą wykazują w nich dane do wyliczenia rocznej składki odrębnie dla każdej z form opodatkowania (skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych).

20 maja 2024 r. jest ostatnim dniem, kiedy trzeba złożyć dokumenty rozliczeniowe za kwiecień 2024 r. wraz z rocznym rozliczeniem składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2023 r. Jest to także termin na opłacenie należnych składek za kwiecień 2024 r. wraz z ewentualną dopłatą składki rocznej.n

Na stronie internetowej ZUS dostępny jest kalkulator do obliczania rocznej podstawy wymiaru i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Pomoże on w wyliczeniu rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne osobom, które będą składać dokumenty w wersji papierowej.

Co wynika z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej?

Jeśli w wyniku rocznego rozliczenia okaże się, że składka na ubezpieczenie zdrowotne została:

• opłacona w kwocie wyższej niż ustalona - będzie przysługiwał jej zwrot – chyba, że płatnik ma zaległości z tytułu składek lub nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego,
• opłacona w kwocie niższej niż ustalona – należy ją uregulować wraz ze składką za kwiecień 2024 r., czyli do 20 maja 2024 r.

Jak otrzymać zwrot nadpłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne?

Wniosek o zwrot nadpłaty (RZS-R), która wynika z rocznego rozliczenia, zostanie utworzony i udostępniony na profilu płatnika na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS na drugi dzień po złożeniu dokumentu z rocznym rozliczeniem. Wniosek będzie dostępny w widoku "Dokumenty i wiadomości", w sekcji "Dokumenty robocze".

We wniosku trzeba wskazać 1 numer rachunku bankowego, na który ma być przekazany zwrot, spośród rachunków zapisanych na koncie płatnika w ZUS.

Wniosek należy wysłać do ZUS przez PUE – najpóźniej do 3 czerwca 2024 r.

Płatnik składek otrzyma zwrot nadpłaty składki na wskazany we wniosku rachunek bankowy najpóźniej do 1 sierpnia 2024 r. Jeśli płatnik nie złoży wniosku o zwrot, ZUS rozliczy nadpłatę na koncie płatnika najpóźniej do końca tego roku.

Do kiedy można skorygować miesięczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne?

Za każdy miesiąc prowadzenia działalności w 2023 r. płatnicy składek muszą złożyć do ZUS dokumenty rozliczeniowe z ustaloną składką na ubezpieczenie zdrowotne. Sposób ich wypełnienia ma wpływ na weryfikację poprawności rozliczenia rocznego. Dokumenty korygujące wysokość składek na ubezpieczenie zdrowotne za poszczególne miesiące 2023 r. można złożyć:

• najpóźniej do dnia, w którym płatnik złoży wniosek o zwrot nadpłaty,
• do 1 lipca 2024 r. – jeśli płatnik nie złoży wniosku o zwrot nadpłaty.

Roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą

Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2022 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą ustalają podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości uzależnionej od formy opodatkowania uzyskiwanych z tej działalności przychodów czy dochodów.

Przedsiębiorcy, którzy stosowali opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala podatkowa lub podatek liniowy) albo ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, mają obowiązek ustalić roczną podstawę wymiaru oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Jak ustalić roczną podstawę i składkę na ubezpieczenie zdrowotne – przy formie opodatkowania na zasadach ogólnych?

Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustala się za rok składkowy, który trwa od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego.

Roczną podstawę wymiaru stanowi dochód z działalności gospodarczej, ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów (w rozumieniu ustawy o PIT).

Odlicza się od tego kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeśli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Jak ustalić roczną podstawę i składkę na ubezpieczenie zdrowotne przy formie opodatkowania – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych?

Roczną podstawę ustala się w oparciu o łączną kwotę przychodów z działalności gospodarczej. Odejmuje się od tego opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Nie odlicza się składek opłaconych w miesiącu, w którym przysługiwało przedsiębiorcy zwolnienie ze składki zdrowotnej na podstawie art. 82 ust. 8–9b ustawy zdrowotnej.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.), zwana ustawą zdrowotną;
• ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 807, z późn. zm.);
• ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265);
• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zwana ustawą o PIT;
• ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, zwana prawem przedsiębiorców.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl